Lepszy rydz niż nic? Większość grzybiarzy z pewnością nie tylko docenia trafność tego powiedzenia, ale wręcz dodaje, że lepszy niż wiele innych grzybów. W końcu łacińska nazwa mleczaja rydza, czyli Lactarius deliciosus, oznacza po prostu “mleczaj bardzo smaczny”. Warto przyjrzeć się bliżej temu ciekawemu gatunkowi.
W Polsce szukać go można od sierpnia do listopada, najlepiej w lasach i zagajnikach iglastych, szczególnie sosnowych. Dzieje się tak, ponieważ wchodzi w mikoryzę właśnie z sosną zwyczajną. Można go rozpoznać po charakterystycznym kapeluszu wychylającym się z mchu lub trawy. Ma średnicę 5-12 cm, przybiera kolor rudawy lub łososiowy z ciemniejszymi, koncentracyjnymi kręgami. Im starszy, tym jego brzegi są bardziej podwinięte, a środek wklęśnięty. Od spodu widoczne są gęste blaszki o podobnym zabarwieniu. Trzon jest z kolei jaśniejszy, zazwyczaj pusty w środku. Dorasta do 3-7 centymetrów wysokości oraz 1-2,5 centymetra grubości. U podstawy delikatnie się zwęża, a góry nie zwieńcza pierścień.
Jeżeli mimo tak szczegółowego opisu nie jest się pewnym, czy znaleziony okaz to na pewno mleczaj rydz, wystarczy go przełamać. Powinno pojawić się pomarańczowe mleczko, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Po dłuższym kontakcie z powietrzem płyn staje się zielonkawy. Ta cecha okazuje się być bardzo przydatną, ponieważ w naszych lasach rosną dwa gatunki na pierwszy rzut oka łudząco podobne do niego kształtem. Są to mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus) oraz olszówka (axillus involutus). Niestety, oba są trujące. Możliwość pomyłki można wykluczyć, jeśli grzyb ma wełniste kosmyki na brzegach kapelusza oraz białe, piekące mleczko, co wskazuje na wełniankę lub po uszkodzeniu miąższ staje się czerwono-brązowy, bo to cecha olszówki.
Gdy uda się już rydza znaleźć, wyhodować lub kupić, trzeba jeszcze wiedzieć, jak go wykorzystać. Jego smak jest delikatny i bardzo przyjemny, dlatego od wieków stosuje się go w najrozmaitszych potrawach polskiej kuchni. Jest popularny we wszelkiego rodzaju mieszankach grzybowych, ale również oddzielnie. Za lepszy sposób konserwowania ich niż suszenie, uznaje się marynowanie. Grzyby te zalewa się zazwyczaj octem, co dodaje im charakterystycznego posmaku. Równie dobrze można również zjeść je od razu po zebraniu. Najlepsze są podsmażone z każdej strony na maśle ze szczyptą soli lub w panierce. Rydze to także ciekawy dodatek do potraw, w tym jako podstawa sosu do mięs oraz składnik sałatek.
Grzybiarze od niepamiętnych czasów doceniają rydze. To grzyby wyborne w smaku, które doskonale komponują się z wieloma potrawami, a także stanowią pyszną przekąskę same w sobie. Każdy, kto ma możliwość zbierania ich przez cały sezon, może uznać, że dopisało mu wyjątkowe szczęście.
